KNVM

• Apr 8, 2014, 12:00:00 AM

Grootste massa-uitsterving ooit opgelost

Tijdens de Perm-Trias massa-extinctie stierf 90% van alle levensvormen op aarde uit. Nu is eindelijk ontdekt waardoor dit veroorzaakt is, een bacterie.

Negentig procent van alle soorten op aarde stierven 252 miljoen jaar geleden in relatief korte tijd uit. De zeedieren zijn het zwaarst getroffen, hier bleef bijna niets van over. Het heeft dan ook bijzonder lang geduurd voordat er weer nieuwe soorten uit de overlevenden geëvolueerden en de diversiteit was aangevuld. De wildste theorieën zijn inmiddels de revue gepasseerd over de grote uitsterfte, van meteorieten tot vulkaanuitbarstingen en gigantische kolenbranden. Maar de oorzaak van deze ramp is nooit duidelijk geworden, tot nu toe.Serieuze kandidaat 
Vulkaanuitbarstingen werden heel lang als serieuze kandidaat gezien omdat eerder al was aangetoond dat de verhoudingen tussen zuurstof, koolstofdioxide en methaangas in de lucht drastisch veranderden in de tijd van de uitsterving. Dat zou veroorzaakt kunnen zijn door de gassen die vrijkomen bij een vulkaanuitbarsting.

De vulkaan kon het niet zijn 
Maar na verdere berekeningen werd duidelijk dat vulkaanuitbarstingen de oorzaak niet konden zijn geweest. Deze kunnen namelijk niet zo’n grote en snelle verandering teweegbrengen omdat de concentratie koolstofdioxide in de lucht na een vulkaanuitbarsting plotseling toeneemt maar ook weer gelijk afneemt. Er moet dus een andere reden zijn geweest voor de veranderingen in de atmosfeer omdat de stijging van methaangas en koolstofdioxide lange tijd doorzette.

Toch blijkt dat vulkaanuitbarstingen wel degelijk iets te maken hebben gehad met de veranderingen. Er komen namelijk niet alleen gassen en lava vrij bij een uitbarsting, maar ook nikkel. Analyses van bodemlagen in China hebben laten zien dat er 252 miljoen jaar geleden ook daadwerkelijk een hoge concentratie nikkel in de grond aanwezig was. En dat is precies wat de Methanosarcina bacterie nodig heeft.

Genetische mutatie 
Rond de grote extinctie heeft deze bacterie via een genetische mutatie een gen veroverd dat hem in staat stelt te groeien op koolstofbronnen in de aanwezigheid van nikkel. Dit betekent dat de koolstof die normaal gesproken gefixeerd is in de grond, nu als voedingsstof kan dienen. Wanneer deze worden verbruikt om energie te maken, komen methaan en koolstofdioxide vrij in de lucht. Wanneer deze bacterie groeit, produceert hij dus methaangas, een veel ook. Genoeg om de verandering van de atmosfeer en verzuring van de oceanen in die tijd te verklaren.

www.wetenschap24.nl/nieuws/artikelen/2014/Maart/Grootste-massa-uitsterving-ooit-opgelost.html