Domein Applied Science hbo

Domein Applied Science hbo

homefoto_1.jpg


Microbiologie-onderwijs en het hbo-curriculum


Op de website van het Domein Applied Science (DAS) www.appliedscience.nl/ is een profielbeschrijving te vinden waaraan de bachelor applied science dient te voldoen. Het microbiologie-onderwijs valt voor een belangrijk deel onder dit domein en dus eveneens onder dat profiel.

Korte samenvatting gebaseerd op de profielbeschrijving van de Bachelor of Applied Science, webversie (1.0, juni 2013) en het addendum Ad, 1.2, februari 2015. De volledige documenten zijn te vinden op: www.appliedscience.nl/content.php

Microbiologie-onderwijs vindt in het hbo voornamelijk plaats binnen het DAS (onderdeel van de sector Techniek). Daarnaast zal microbiologie ook bij de hbo-opleidingen Verpleegkunde, Fysiotherapie en Verloskunde (sector Gezondheidszorg) een rol (kunnen) vervullen en bij opleidingen binnen de sector Landbouw.

Het Domein Applied Science is het landelijk samenwerkingsverband van hbo-opleidingen die een Bachelor of Science-diploma afgeven. Medio 2015 omvat het Domein vijftien hogescholen met negen verschillende opleidingen, waaraan ruim11.000 studenten studeren. Tevens zijn binnen het domein negentien lectoraten actief op het gebied van toegepast onderzoek en worden twee masteropleidingen aangeboden. Microbiologie wordt met name aangeboden binnen de opleiding Biologie en medisch laboratoriumonderzoek, maar zal veelal ook voor DAS-studenten Bio-informatica, Biotechnologie, Forensisch onderzoek, Gezondheidszorgtechnologie, Milieukunde en Voedingsmiddelentechnologie een onderdeel van het curriculum zijn.


Competenties, handelingsindicatoren en de BoKS

  • Competenties

De competenties van  hbo-bachelors worden op verschillende niveaus geformuleerd:

Internationaal: de zogeheten Dublin-descriptoren.

Nationaal: beschreven in de hbo-standaard van 2011:
Een Nederlandse opleiding tot hbo-bachelor dient er zorg voor te dragen dat studenten een gedegen theoretische basis krijgen, dat ze het onderzoekend vermogen verwerven dat hen in staat stelt om bij te kunnen dragen aan de ontwikkeling van het beroep, dat ze over voldoende professioneel vakmanschap beschikken en dat ze de beroepsethiek en maatschappelijke oriëntatie ontwikkelen die passen bij een verantwoordelijke professional.

De DAS heeft binnen bovengenoemde competentie-eisen een eigen competentiegerichte profielbeschrijving voor de Bachelor of Applied Science (BAS) opgesteld, gebaseerd op samenwerking tussen bedrijfsleven en onderwijs. Er worden acht brede domeincompetenties onderscheiden waarvan de eerste drie het meest typerend zijn:

1. Onderzoeken
2. Experimenteren
3. Ontwikkelen
4. Beheren | coördineren
5. Adviseren | in- en verkopen
6. Instrueren | coachen
7. Leidinggeven | managen
8. Leren leren | zelfsturing

Domeincompetenties worden gedefinieerd als: het geheel van competenties waarover een beroepsbeoefenaar dient te beschikken om zijn beroep/functie adequaat te kunnen uitoefenen. Opleidingen dienen deze competenties bij studenten te ontwikkelen tot het niveau van een beginnende beroepsbeoefenaar.

  • Handelingsindicatoren

Om de domeincompetenties concretiseerbaar te maken is van elk een aantal handelingsindicatoren beschreven op 4 opeenvolgende niveaus (groeitraject).

Handelingsindicatoren zijn geen losse leerdoelen of eindtermen, maar meer criteria om te beoordelen of aan een competentie wordt voldaan. Niveau 4 is dat van een ervaren beroepsbeoefenaar. Bij het afstuderen moet de student minimaal een bepaald tussenniveau bereikt hebben, dat van een beginnend beroepsbeoefenaar .

  • BoKS

Naast competenties en handelingsindicatoren is de BoKS (Body of Knowledge and Skills) een extra middel om het niveau van een opleiding te bepalen/valideren. Per type opleiding wordt met de BoKS een beschrijving gegeven van de kennis en basisvaardigheden die elke student dient te bezitten (ongeacht de hogeschool). Let op: de BoKS is niet op eindtermen gedefinieerd maar op onderwerpen! Dus een illustratie van de mate waarin onderwerpen in de opleiding aan bod komen (bijv. via een lijst met kenmerkende studieboeken).


Biologie en medisch laboratoriumonderzoek (BML)

Aangezien microbiologie voornamelijk als vak en als specialisatie  wordt gegeven binnen BML volgt hieronder een nadere uitwerking van die opleiding.

BML wordt aangeboden door 12 hogescholen:

1.    Avans Hogeschool Breda
2.    Hanzehogeschool Groningen
3.    Hogeschool Inholland, Amsterdam
4.    Hogeschool Leiden
5.    Hogeschool Rotterdam
6.    Hogeschool Utrecht
7.    Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, Nijmegen
8.    NHL Hogeschool | Hogeschool Van Hall Larenstein, Leeuwarden
9.    Saxion Deventer
10.    Saxion Enschede
11.    Stenden Hogeschool, Emmen
12.    Zuyd Hogeschool, Heerlen

De minimum eindniveaus van de domeincompetenties voor BML zijn:

Onderzoeken    2*
Experimenteren    3
Ontwikkelen    _**
Beheren    1*
Adviseren    1*
Instrueren    1*
Leidinggeven    1*
zelfsturing    2
*Tenminste één van deze competenties moet met één niveau worden verhoogd
** Studenten kunnen ervoor kiezen om het niveau van deze competentie op te hogen door bepaalde keuzes te maken in hun vakkenpakket, stage en afstuderen tijdens de laatste twee jaar van hun studie

De Knowledge en Skills voor BML zijn:

  • Knowledge


Celbiologie: structuur en functie van eukaryote en prokaryote cellen, metabolisme, transport
Chemie: basischemie (atoombouw, reacties in water, kinetiek), analytische chemie (spectroscopie, chromatografie), organische chemie (functionele groepen)
Biochemie: biomoleculen, eiwit- en enzymchemie
Moleculaire biologie: DNA, erfelijkheid, moleculaire genetica, recombinant-DNA, eenvoudige bio-informatica
Anatomie/fysiologie/pathologie: bouw en functie van orgaansystemen, bloed, hormoonstelsel e.d., ten behoeve van research en diagnostiek (klinische chemie, hematologie)
Immunologie: aangeboren en verworven afweer, moleculaire mechanismen, praktische toepassingen
Microbiologie: groei en classificatie micro-organismen, pathogeniteitsmechanismen, infectieziekten, resistentie
Wiskunde: chemisch rekenen, functies (differentiëren, integreren)
Statistiek: dataverwerking, normaalverdeling en betrouwbaarheidsintervallen, toetsen

  • Skills


Algemene laboratoriumvaardigheden gebaseerd op GLP-regels: wegen, pipetteren, maken van oplossingen (buffers, kweekmedia) en preparaten, kleuringen, microscopie, labjournaal, chemisch rekenen
Veilig werken in het laboratorium, werken volgens VMT-regels (veilige microbiologische technieken): aseptisch werken, kweken van micro-organismen en eukaryote cellen, werken met speciale media, biologische materialen (weefsels, cellen, e.d.) en biomoleculen (eiwitten en/of antistoffen, DNA)
Werken met standaard laboratoriumapparatuur: pH-meter, spectrofotometer, centrifuge, spanningsbronnen, elektroforese apparatuur, zuurkast, veiligheidskast, microscoop
Moleculair-biologische technieken: DNA/RNA-isolatie, digestie, ligatie, transformatie, PCR, gelelektroforese
Chemische analysemethoden: spectrometrie, chromatografie, enzymanalyse, bindingsanalyse
 (Bio)chemische werkwijzen: fractioneringsmethoden, SDS-PAGE, blotting, preparatieve chromatografie
Informatievaardigheden: spreadsheets, diapresentaties, bio-informatica tools, eenvoudige beeldverwerking
Sociale en communicatieve vaardigheden: samenwerken, vergaderen, verslaglegging (labjournaal, onderzoeksverslag), presentatie, projectmatig werken, ethiek
Onderzoeksvaardigheden: probleemanalyse, onderzoeksvragen, literatuuronderzoek, onderzoeksplanning en -uitvoering

Kenmerkende studieboeken:
Campbell Biology, J.B. Reece, L.A. Urry e.a.
Medical Microbiology, P.R. Murray, K.S. Rosenthal e.a.
Biochemistry, L. Stryer, J.M. Berg e.a.
Chemistry, John McMurry, Robbert Fay
Molecular Cell Biology, H. Lodish, J.E. Darnell
Immunology, J. Brostoff, I. Roitt
Brock Biology of Microorganisms, J.M. Martinko, M.T. Madigan
Bacteriologie, N.M. Knecht, J. Doornbos
iGenetics, A. Wesley, P. Russell

De opleidingen (zoals BML op de HS Leiden) stellen hun programma samen met de eindkwalificaties voor ogen en ontwerpen op basis daarvan toetsen in termen van leerdoelen en eindcompetenties. Binnen BML kunnen studenten aan de uitstroomkant kiezen voor een bepaalde specialisatie of profilering (bijvoorbeeld een specialisatie Microbiologie of Dierexperimenteel).

Conclusie:
De profielbeschrijving van Het Domein Applied Science geeft competenties en  handelingsindicatoren op domein-niveau en de BoKs op opleidingsniveau. Bij BML beperkt de de BoKS van microbiologie zich tot enkele algemene kennisonderwerpen, vaardigheden en studieboeken. Dit betekent dat hbo-opleidingen in Nederland zelf grote vrijheid hebben om inhoud en niveau van het microbiologie-curriculum te bepalen en accenten te leggen. Een landelijk basisprogramma met uitgewerkte competenties, handelingsindicatoren, de BoKS en eindkwalificaties ontbreekt nog.